Miesiąc Świadomości Raka Prostaty i Jąder
Listopad to wyjątkowy czas, w którym mężczyźni na całym świecie zapuszczają symboliczne wąsy w ramach kampanii Movember, by zwrócić uwagę na ważny temat, jakim jest ich zdrowie. Kampania zapoczątkowana w 1999 roku w Australii ma edukować, prowokować do dyskusji i zachęcać mężczyzn do korzystania z badań profilaktycznych. Dla Centrum Onkologii w Bydgoszczy jest to czas, w którym przypominamy, że troska o zdrowie i regularne badania są wyrazem odpowiedzialności za siebie i swoich bliskich.
Często jest tak, że mężczyzna wie, że powinien się przebadać, ale nic z tym nie robi. I dopiero, gdy żona przejmuje inicjatywę, to mężczyzna zgłasza się do lekarza - mówi dr Krzysztof Kamecki - urolog, koordynator Oddziału Klinicznego Urologii Onkologicznej. Ja często w poradni spotykam się z taką sytuacją, że wchodzi pacjent i od progu mówi, panie doktorze mi nic nie jest. Przyszedłem, bo żona się uparła i ... patrzy na nią z wyrzutem. Jednak w trakcie wykonywania badań USG czy per rectum okazuje się, że żona miała rację. I czasami po takim spotkaniu pacjent słyszy od urologa, że teraz może żonie podziękować, bo być może uratowała mu życie. Ta jego mina jest wówczas bezcenna.
Warto korzystać z badań profilaktycznych – zachęcają lekarze. Wtedy pacjenci są diagnozowani bardzo wcześnie, gdy choroba nie daje jeszcze objawów. W takim przypadku procent wyleczonych osób jest bardzo wysoki.
Rak prostaty i jądra – męski problem
Nowotwory prostaty i jąder to poważne choroby, które dotyczą dużej liczby panów. Rak prostaty jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn. Stanowi około 22% wszystkich nowych rozpoznań onkologicznych. Oznacza to, że na dziesięciu mężczyzn, którzy usłyszą diagnozę - nowotwór, dwóch będzie miało raka prostaty.
Na szczęście raka prostaty możemy leczyć bardzo skutecznie, więc mimo wysokiej zachorowalności, śmiertelność jest stosunkowo niska. Tylko co 10 pacjent , który umiera z powodu nowotworu ma rozpoznanie raka prostaty .
Na raka gruczołu krokowego chorują przede wszystkim starsi panowie, im bardziej zaawansowany wiek, tym większe ryzyko zachorowania.
W przypadku raka jądra jest zupełnie inaczej. Dotyczy on przede wszystkim młodych mężczyzn w intensywnym wieku rozrodczym. W naszym województwie taką diagnozę słyszy rocznie około 80 panów, ponad połowa z nich jest w wieku między 20 a 40 r.ż.
Chociaż wczesne wykrycie nowotworu znacznie zwiększa szansę na wyleczenie, wielu mężczyzn zwleka z wizytą u lekarza. Często potrzebny jest impuls ze strony najbliższych, by podjęli decyzję o badaniu. Na szczęście jest z tym coraz lepiej. Kampanie edukacyjne, rosnąca świadomość zagrożenia jakim są choroby onkologiczne sprawiają, że męskie nowotwory przestają być tematem tabu.
Mężczyźni ośmieleni tym, że inni koledzy, znajomi, sąsiedzi już się przebadali, czują się bardziej odważni. Ktoś kogo znam jest już po badaniu, więc i ja z niego skorzystam, nie będę dziwolągiem, który nie dba o swoje zdrowie – takie zmiany postaw zauważa dr Krzysztof Kamecki na co dzień. Im więcej mężczyzn korzysta z badań profilaktycznych, tym łatwiej dotrzeć do pozostałych. Mam wrażenie, że nie czują się oni tak skrępowani, bo wiedzą, że to już powszechna praktyka.
Badam się nie po to, by coś wykryć, tylko by być pewnym, że jestem zdrowy
Lekarze przekonują, że warto na profilaktykę spojrzeć inaczej, zmienić perspektywę i nastawienie. Tylko u 5% osób, które decydują się na badania profilaktyczne lekarze wykrywają zmiany nowotworowe. Zdecydowana większość mężczyzn upewnia się, że jest zdrowa. Znikają niepokój, obawy i wątpliwości.
Są takie sytuacje, że do poradni urologicznej w dniu dedykowanym na badania profilaktyczne zgłasza się 40 mężczyzn i wszyscy są zdrowi. Czy to znaczy, że zgłosili się niepotrzebnie? Nie !!! Oni mają już świadomość, mają wiedzę i są inspiracją dla otoczenia. To oni później są ambasadorami badań wśród kolegów, w rodzinie, są przykładem na to, że nie ma się czego wstydzić, że badania uspokajają, rozwiewają wątpliwości – podkreśla dr Krzysztof Kamecki. Wstydzić należy się tego, że lekceważymy objawy, że oszukujemy samych siebie, że sprawimy gigantyczny problem sobie i rodzinie, bo przecież gdy ktoś zapada na raka, choruje cała rodzina.
Rak prostaty i jąder – symptomy, które powinny zaniepokoić
Pierwsze objawy raka prostaty są zwykle subtelne. Nasilają i stają się bardziej uciążliwe wraz z upływem czasu. Warto zwrócić uwagę na:
- Zmiany w częstotliwości oddawania moczu, zwłaszcza jeśli mężczyzna, który wcześniej nie budził się w nocy zaczyna regularnie odwiedzać toaletę.
- Ból lub dyskomfort podczas oddawania moczu.
- Obecność krwi w moczu.
Jeśli zależy nam, by diagnozować choroby onkologiczne na wczesnym etapie, to nie możemy lekceważyć pierwszych łagodnych objawów, czyli każdej zmiany w częstotliwości oddawania moczu, która się utrzymuje przez dłuższy czas – ostrzega dr Krzysztof Kamecki. Np. mężczyzna, który do tej pory nigdy nie wstawał w nocy, a teraz zaczyna regularnie chodzić nad ranem do toalety, to już z tego powodu powinien iść do lekarza rodzinnego i to zgłosić. Może to być tylko pierwszy objaw łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, ale może to być także pierwszy objaw współistniejącego raka gruczołu krokowego. Na tym etapie, jeśli potwierdzimy rozpoznanie nowotworu, takiego pacjenta możemy wyleczyć w sposób małoinwazyjny. A więc do lekarza trzeba się zgłaszać już wtedy, gdy„coś dzieje się inaczej” niż zwykle.
W przypadku raka jądra alarmujące powinny być wyczuwane podczas samobadania zgrubienia lub zmiany w kształcie jądra.
Wielu pacjentów zwłaszcza młodych, między 18 a 40 r.ż., podczas samobadania wykonywanego regularnie raz w miesiącu nagle wykrywa pewne zmiany. Szczególnie niepokoją ich zgrubienia. Tymczasem jądro to nie jest jeden narząd, obok niego jest najądrze- wyjaśnia dr Krzysztof Kamecki. W samym najądrzu mogą być łagodne zmiany - torbiele wielkości pestki wiśni a także guzki średnicy nawet powyżej 2 cm. Pacjent wyczuwa po prostu inną masę, inny kształt obok jądra i może obawiać się, że to nowotwór. Wtedy obowiązkowo trzeba się zgłosić do lekarza rodzinnego. Zleci on badania krwi a także USG, które szybko wykaże, czy to zmiana zwyrodnieniowa łagodna, czy może rak. Co istotne, zmiany nowotworowe postępują w przypadku jądra z tygodnia na tydzień. W szybkim tempie może dojść do rozsiewu. Jeśli więc wyczujemy jakiekolwiek zgrubienie na jądrze niezwłocznie trzeba zgłosić się do lekarza . Trzeba pamiętać, że jeszcze na wstępnym etapie rozsiewu rak jądra jest wyleczalny w ponad 90% . Kiedy liczba przerzutów jest duża, to takiego pacjenta nie wyleczymy.
Dlatego wszyscy mężczyźni powinni regularnie, przynajmniej raz w miesiącu, badać swoje jądra i zwracać uwagę na każdą zmianę.
Kiedy i u kogo się badać?
W przypadku schorzeń urologicznych typowo męskich, 50-y rok życia jest momentem kiedy mężczyzna powinien najpóźniej zgłosić się na badania profilaktyczne.
- Mężczyźni powyżej 50. roku życia powinni przynajmniej raz w roku skorzystać z badań profilaktycznych i wykonywać oznaczenie poziomu PSA czyli antygenu gruczołu krokowego
- Mężczyźni po 40. roku życia powinni udać się na badania, jeśli w ich rodzinie ( tata, wujek, brat) występowały przypadki nowotworów układu moczowo-płciowego.
Pierwszym krokiem powinno być zgłoszenie się do lekarza rodzinnego, który zleci badania diagnostyczne, między innymi poziomu PSA. Kiedy potrzebna będzie ocena specjalisty, wówczas lekarz POZ skieruje pacjenta do urologa.
Zaletą badania u lekarza rodzinnego jest to, że mężczyzna po 50. roku życia może zbadać się całościowo - przekonuje dr Krzysztof Kamecki. Idzie do lekarza POZ, który zleca diagnostykę w kierunku np. raka prostaty, ale przy okazji lekarz rodzinny ma szansę wychwycić np. nadciśnienie, cukrzycę, wysoki cholesterol czy zmiany hormonalne.
Do końca tego roku wszystkie osoby po 40. roku życia mogą też skorzystać z Programu Profilaktyka 40 PLUS . Wystarczy wypełnić ankietę w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) lub w aplikacji mobilnej mojeIKP w zakładce „Profilaktyka”. Można to również uczynić w placówce medycznej, która realizuje program.
Po wypełnieniu ankiety, do maksymalnie dwóch dni roboczych pacjent otrzyma e-skierowanie na darmowy pakiet badań. Nie musi iść do lekarza. Elektroniczne skierowanie zostanie wystawione automatycznie. Gdy tylko pojawi się e-skierowanie, można umówić się na badanie w jednym z blisko 2,9 tys. punktów w całym kraju. Trzeba zabrać tylko dowód osobisty!
Pakiet badań diagnostycznych dla mężczyzn obejmuje:
-morfologię krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi
-stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy
-stężenie glukozy we krwi
-próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP
-poziom kreatyniny we krwi
-badanie ogólne moczu
-poziom kwasu moczowego we krwi
-krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT)
-PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity
Panowie, badajcie się!
Regularne badania, otwartość na temat zdrowia i przełamywanie barier mogą być inspiracją dla otoczenia. Przykład mężczyzn, którzy zadbali o swoje zdrowie, może zmotywować innych – i to jest prawdziwa wartość Movember.
Ten sam cel przyświeca akcji profilaktycznej „ Bieg dla jaj” organizowanej 17 listopada 2024r. przez Gazetę Pomorską, Express Bydgoski i Nowości-Dziennik Toruński. Na starcie biegu na 5 km stanie 500 biegaczy, w tym także przedstawiciele Centrum Onkologii w Bydgoszczy. W miasteczku biegowym natomiast, po raz kolejny, będziemy edukować i informować o profilaktyce i leczeniu męskich nowotworów.
Zadbajmy więc o siebie i dajmy dobry przykład. Nie czekajmy na niepokojące objawy. Regularna profilaktyka może ocalić życie!
