Centrum Onkologii w Bydgoszczy po raz trzeci było gospodarzem wyjątkowego wydarzenia – III Konferencji Onkologicznej, która odbyła się 7 czerwca 2025 roku. Specjaliści z zakresu ginekologii onkologicznej, onkologii klinicznej, chirurgii i radioterapii dyskutowali o nowoczesnych metodach diagnostyki oraz leczenia nowotworów kobiecych, które dają nowe możliwości w walce z rakiem.
Wyzwania i postępy – głos ekspertów
„Każdego roku wiemy więcej – o nowotworach, o ich biologii, o metodach leczenia. Co roku wiemy więcej o tym, jak należy postępować, co należy robić, czego należy poszukiwać oraz w jaki sposób organizacyjnie połączyć wszystko w całość, aby wynik naszych działań był jak najlepszy. Kluczem jest leczenie interdyscyplinarne i dopasowanie terapii do konkretnego pacjenta. Liczy się nie tylko to, co podajemy, ale w jakiej kolejności i komu. Sekwencja leczenia ma znaczenie. Profilowanie molekularne nowotworu to dziś podstawa leczenia raka jajnika czy piersi. Wiemy, że każdy nowotwór ma wiele podtypów. Każdy z nich może odpowiadać na inne leczenie” - podkreślał prof. Krzysztof Koper, organizator wydarzenia i koordynator Oddziału Klinicznego Onkologii.
„Nasze konferencje to nie tylko spotkanie lekarzy. To aktualizacja, edukacja, inspiracja. Dziś możemy mówić o leczeniu szytym na miarę – precyzyjnym, skutecznym i dostępnym. Musimy wiedzieć, jakie konkretne leki i w jakiej kolejności są potrzebne. Co roku jesteśmy świadkami poszerzania nowych możliwości, nowych refundacji. Zawsze podkreślam to w sposób szczególny, bo właśnie refundacje leków są realną pomocą dla naszych chorych, to one sprawiają, że nowoczesne terapie są dostępne dla pacjentów.”
Jako przykład sukcesu prof. Krzysztof Koper podaje refundowane od niedawna leczenie inhibitorami CDK4/6 (kinazy zależnej od cyklin 4/6) w raku piersi:
„Dotychczas dostawały je tylko pacjentki w zaawansowanym stadium choroby. Ale dobre wyniki zachęciły do badań i refundacji także u chorych we wczesnym stadium zaawansowania nowotworu, u pacjentek wysokiego ryzyka.”
Nowoczesna onkologia: chirurgia, leczenie systemowe i celowane terapie
„Rak to nie wyrok. Nawet rak jajnika przestaje być dziś diagnozą bez nadziei” – podkreślała dr Magdalena Kowalkowska, ginekolog onkolog, zastępca koordynatora Oddziału Klinicznego Ginekologii Onkologicznej w Centrum Onkologii w Bydgoszczy.„Oczywiście, to wciąż nasz najtrudniejszy przeciwnik. Ale potrafimy coraz skuteczniej przedłużać życie i co najważniejsze – zachować jego jakość. Dziś jesteśmy w stanie leczyć lepiej, dłużej, skuteczniej.”
Dr Michał Makarewicz, koordynator Oddziału Ginekologii Onkologicznej, wskazuje jak ogromnym wyzwaniem są operacje raka jajnika:
„To są bardzo wymagające zabiegi, trudne technicznie, ponieważ rak jajnika przebiega w ten sposób, że bardzo szybko zajmuje wiele narządów w jamie brzusznej. Bardzo trudno jest więc pacjentkę
z zaawansowanym rakiem zoperować radykalnie. Druga ważna kwestia, o której mówi dr Kowalkowska, to leczenie operacyjne wznów raka jajnika. Niestety, co jakiś czas choroba wymyka się spod kontroli
i powstają wznowy. Jeżeli te wznowy spełniają kryteria operacyjności, to my musimy je wycinać. To też nie jest łatwe, bo to jest najczęściej kolejna operacja, mogą być zrosty. Pojawia się wówczas ryzyko uszkodzenia struktur typu jelita, moczowody i duże naczynia. A poza tym sam nowotwór rośnie w sposób ekspansywny, naciekający i często nie daje się łatwo pokonać. To są wyzwania i problematyka tego tematu powinna być szeroko uświadamiana kolegom w regionie. Leczenie onkologiczne - moim zdaniem - powinno być prowadzone przez ośrodki, które są w stanie pacjentkom zapewnić całościową opiekę. Biorąc pacjentkę z rakiem jajnika na salę operacyjną, trzeba sobie uzmysłowić, że bierze się za nią odpowiedzialność, ponieważ ona będzie wracać.”
Choć chirurgia w leczeniu raka jajnika pozostaje klasyczna – otwarta i rozległa – to coraz większą rolę odgrywają metody leczenia systemowego.
„Dużą nadzieję daje dynamicznie rozwijające się leczenie systemowe i celowane. To różne formy chemioterapii, a także nowoczesne terapie molekularne i immunoterapia. Dzięki nim możemy zmniejszyć nowotwór, a potem operować go w sposób mniej obciążający dla pacjentki” – dodaje dr Magdalena Kowalkowska. „Ten nowotwór wymaga dualistycznego podejścia. Chirurgia jest elementem, ale nadrzędnym leczeniem jest chemioterapia, która stwarza nam warunki operacyjne […] Dlatego czasem operujemy raz, dwa, czasem trzy razy, zależnie od odpowiedzi na chemioterapię.”
„Raka jajnika, niezmiennie jest to największy problem w zakresie ginekologii onkologicznej, ponieważ nie daje na wczesnym etapie specyficznych objawów” – tłumaczy prof. Koper. „Dlatego 70% – 80% kobiet
z tym nowotworem trafia do nas w późnym stadium choroby, kiedy radykalny, kompletny zabieg chirurgiczny często staje się niemożliwy. Polegamy wówczas na terapii systemowej. Natomiast postęp terapii systemowej powoduje, że coraz częściej jesteśmy w stanie pierwotnie nieresekcyjny rak jajnika przywrócić do sytuacji, kiedy ten zabieg operacyjny jest możliwy. Następnie w dalszym leczeniu uzupełniającym,
w maksymalny sposób opóźniamy czas ewentualnego nawrotu choroby”.
Znaczenie profilaktyki i systemu opieki
Podczas konferencji prof. Janusz Kowalewski , dyrektor Centrum Onkologii, podkreślił ogromne znaczenie propagowania wiedzy i dostępu do nowoczesnych terapii:
„Leczenia onkologiczne zmienia się z miesiąca na miesiąc. Naszym obowiązkiem jest propagowanie tych zmian i wdrażanie ich w życie. Dziś refundacje nowoczesnych leków w Polsce są na wysokim poziomie
– nie odstajemy od Europy. Kluczowe jest, aby każdy ośrodek potrafił z tej wiedzy i systemu korzystać”.
Prof. Kowalewski zaznaczył także znaczenie edukacji i profilaktyki – od szkoły po media:
„Profilaktyka to kwestia pierwotna – najważniejsza jest edukacja społeczeństwa: szkoły, uczelnie, media, social media. To muszą być kanały, które docierają do ludzi i uświadamiają, co robić, by minimalizować ryzyko zachorowania i wykrywać choroby wcześnie. Edukacja społeczeństwa to najważniejsza forma profilaktyki. Wczesne wykrycie to często szansa na całkowite wyleczenie”.
Prof. Krzysztof Koper dodaje:
„Niezmiennie powtarzamy: najważniejsze są działania profilaktyczne. To one, jeśli są wykonywane prawidłowo, warunkują nam dalszy sukces, możliwość rozpoznania nowotworów we wczesnych stadiach.
To z kolei prawie zawsze pozwala nam na całkowite wyleczenie pacjentki lub na kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat życia bez wznowy choroby. Tymczasem np. w przypadku raka piersi, który jest jednym
z głównych tematów naszych corocznych spotkań, potencjał profilaktyki nie jest wykorzystywany. Tak naprawdę nieco powyżej 30% pacjentek korzysta z badań mammograficznych. Myślę, że jest to bardzo ważne pole do naszych działań, aby to zmienić”.
Na znaczenie systematycznych badań profilaktycznych szczególną uwagę zwraca także dr Magdalena Kowalkowska i apeluje:
„Jak się będziemy badać, to jesteśmy w stanie - dziewczyny - wykryć nowotwór na najniższym stopniu zaawansowania. Rak jajnika nie ma idealnego screeningu, na razie taki nie został wynaleziony, ale prawie pewne jest, że jeśli kobieta bada się przynajmniej raz w roku, to ma szansę wykryć nowotwór we wczesnym stopniu zaawansowania choroby, według naszych medycznych klasyfikacji. Dlatego przynajmniej
raz w roku każda kobieta powinna wykonać badanie ginekologiczne obowiązkowo z ultrasonografią dopochwową, które jest zupełnie bezbolesnym badaniem dostępnym i łatwo wykonalnym przez praktycznie każdego ginekologa, który się kształci w naszym kraju.
Rzeczywistość pacjentek
Osobą, której historia dodaje siły i nadziei pacjentkom z rakiem jajnika jest pani Bożena. Swoją diagnozę usłyszała pięć lat temu.
„Świat mi się zawalił” – wspomina. – „Początkowo te objawy były niepozorne, bardziej gastryczne: bóle brzucha, ból w prawym boku. Później kolejne badania i padła diagnoza rak jajnika, już w IV stadium. Przeszłam trzy operacje, pierwsze dwie nie przyniosły efektów. Dopiero ta trzecia dała oczekiwany rezultat, wdrożono kolejną chemioterapię. Od czterech lat jestem w programie lekowym. Leczenie przynosi bardzo dobre efekty. Mam dobre wyniki, wróciłam do pracy, żyję normalnie, cieszę się życiem i rodziną, planuję przyszłość.”
Dziś pani Bożena mówi – „każdy dzień to prezent”. Jej historia to ważne przesłanie dla innych kobiet:
„Cały czas ten rak jest gdzieś z tyłu głowy i ta obawa jest, ale staram się żyć normalnie i cieszyć się każdym dniem. Jestem tutaj, żeby być wsparciem dla innych osób, że mimo takiej diagnozy można żyć normalnie.”
Wnioski i przesłanie konferencji
III Konferencja Onkologiczna: Postępy w diagnostyce i leczeniu nowotworów kobiecych pokazała nie tylko skalę wyzwań, ale również skalę nadziei. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu, precyzyjnej diagnostyce i dostępowi do nowoczesnych terapii, rak przestaje być wyrokiem.
- Rak jajnika to dziś nie tylko wyjątkowo trudne wyzwanie chirurgiczne, ale też pole rosnącej skuteczności leczenia łączonego chemioterapią i terapią celowaną.
- Profilaktyka i badania ginekologiczne – szczególnie coroczne USG dopochwowe – to klucz do wczesnego wykrycia raka, zwłaszcza gdy nie istnieje skuteczny screening.
- Refundacje molekularnych terapii są coraz szerzej dostępne, co pozwala pacjentkom bez względu na miejsce zamieszkania korzystać z nowoczesnych ścieżek leczenia.
- Holistyczna opieka to nie luksus, ale konieczność drogi terapeutycznej.
Na najnowsze doniesienia lekarzy dotyczące nowych możliwości leczenia z nadzieją spogląda pani Bożena, a wraz z nią inni pacjenci:
„Trzeba bardzo wierzyć i mieć nadzieję. Nawet ten malutki promień nadziei daje ogromną siłę, którą możemy wykorzystać w chorobie”.
