Profilaktyka nowotworów skóry w ramach Światowego Dnia Walki z Rakiem
Z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem specjaliści z Centrum Onkologii w Bydgoszczy po raz kolejny przyłączyli się do działań profilaktycznych, tym razem na terenie Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ przy ul. Łomżyńskiej 33 w Bydgoszczy. Akcja, skupiająca się na profilaktyce nowotworów skóry, cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców.
Dermatoskopowa ocena znamion – klucz do wczesnego wykrywania nowotworów skóry
Podczas akcji dr Tomasz Mierzwa, kierownik Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii w Bydgoszczy, przeprowadzał dermatoskopową ocenę znamion skórnych, diagnozując ewentualne zagrożenia onkologiczne. Dermatoskop powiększa obraz zmiany, dzięki czemu lekarz potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy taka zmiana jest onkologicznie podejrzana, czy nie. Z takiej konsultacji skorzystało kilkadziesiąt osób.
Przy specjalnym stanowisku edukacyjno-informacyjnym mgr inż. Tatiana Mielczarek udzielała natomiast porad dotyczących profilaktyki nowotworów, uczyła samobadania piersi i jąder oraz rejestrowała chętnych na bezpłatną kolonoskopię w ramach Programu Badań Przesiewowych Raka Jelita Grubego.
Nowotwory skóry – co warto wiedzieć?
Nowotwory skóry to jedne z najczęściej występujących nowotworów, a ich wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia. Jakie zmiany skórne powinny nas zaniepokoić?
„Wszelkie znamiona barwnikowe oraz zmiany skórne, które nagle się pojawiły lub zmieniły swój wygląd” – odpowiada dr Tomasz Mierzwa, koordynator Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia w Centrum Onkologii w Bydgoszczy.
„Oceniamy je analizując symetrię, granice, kolor, rozmiar oraz ewolucję zmiany. Szczególnie alarmujące są zmiany asymetryczne, o nieregularnych granicach i bardzo ciemnym kolorze, a także takie, na których pojawiły się owrzodzenia lub strupy. Bardzo ciemne zmiany - czasami ciemnobrązowe, czasami granatowe czy fioletowe powinny ewidentnie wzbudzać naszą czujność. Rozmiar zmiany też ma znaczenie, choć tutaj nie ma reguły. Przyjmuje się, że zmiany poniżej 5 mm rzadko okazują się czerniakiem. Istotna jest także ewolucja tych zmian, czyli wygląd inny niż dotychczas. Jeśli znamię powiększyło się, zrobiło ciemniejsze, pojawiła się obwódka lub - co jest szczególnie niepokojące - owrzodzenie, które dla pacjenta objawia się powstaniem strupa, wówczas bezwzględnie trzeba udać się do specjalisty. To może być bardzo poważny sygnał”.
Typy nowotworów skóry i ich charakterystyka
Nie każda zmiana skórna to nowotwór, jednak warto konsultować wszelkie niepokojące objawy ze specjalistą. Wśród najczęstszych zmian stwierdzanych podczas badań dermatoskopowych są brodawki miękkie lub łojotokowe, które pojawiają się w większej liczbie wraz z upływem wieku.
„To jest związane ze starzeniem się skóry, ale też z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe”- wyjaśnia dr Mierzwa.„I tu chcę uspokoić. Te zmiany rzadko kwalifikują się do leczenia operacyjnego. One oczywiście mogą się zmieniać, mogą rosnąć i wtedy nie ma innego wyjścia”.
Do najczęstszych nowotworów skóry wykrywanych podczas badań należą: rak podstawnokomórkowy i rak płaskonabłonkowy - oba związane z ekspozycją na słońce. Rak podstawnokomórkowy jest mniej agresywny, ale wymaga leczenia, najczęściej operacyjnego. Rak płaskonabłonkowy jest zmianą groźniejszą, może powodować przerzuty do węzłów chłonnych i wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej. Szczególnie groźnym nowotworem skóry jest czerniak, którego liczba przypadków wciąż rośnie. W Polsce stanowi on około 2% wszystkich nowotworów złośliwych.
Profilaktyka nowotworów skóry – jak skutecznie chronić skórę?
Ochrona skóry przed nowotworami opiera się głównie na unikaniu nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, zwłaszcza w godzinach 11:00-16:00.
„Jeśli jesteśmy na wakacjach, to nie musimy 6 czy 8 godzin leżeć na słońcu w największej ekspozycji, żeby się opalić, bo z wakacji trzeba wrócić z opalenizną. To przestaje być już modne" - przekonuje dr Tomasz Mierzwa. "Można przecież znaleźć zacienione miejsce, można osłonić skórkę koszulką, głowę czapką (to jest absolutnie konieczne u dzieci i osób starszych), można użyć kremu z filtrem UV i powtarzać to co 2-3 godziny oraz po każdym wejściu do wody. Nie musimy też korzystać z łóżek samoopalających. Nie bez powodu weszło w życie rozporządzenie, które uniemożliwia osobom przed 18 r.ż. korzystanie z łóżek opalających bez zgody rodzica”.
Gdzie szukać pomocy?
Osoby, które zauważą podejrzane zmiany skórne, powinny skonsultować się z dermatologiem lub chirurgiem onkologiem. Lekarz rodzinny może wystawić skierowanie do specjalisty lub kartę DILO w przypadku podejrzenia czerniaka. W Centrum Onkologii w Bydgoszczy powstaje też nowa ścieżka diagnostyczna, dedykowana pacjentom ze zmianami skórnymi, która umożliwi szybkie konsultacje, kwalifikację do zabiegu oraz przeprowadzenie badań histopatologicznych.
„Jeden z naszych lekarzy będzie przyjmował tylko pacjentów ze zmianami skórnymi, będzie ich kwalifikował do usunięcia zmian i w gabinecie zabiegowym będzie dokonywał takich zabiegów”- wyjaśnia dr Tomasz Mierzwa.
„Pacjent, który będzie chciał skorzystać z tej ścieżki będzie musiał otrzymać skierowanie od lekarza rodzinnego do chirurga onkologa. Chcemy odciążyć istniejące już i przepełnione gabinety onkologiczne. Zmiany skórne będziemy oceniać w osobnym gabinecie, a pozostałe miejsca będą do dyspozycji pacjentów wymagających innej interwencji chirurga onkologa”.
Profilaktyka ratuje życie
Profilaktyka nowotworów skóry stanowi klucz do ich wczesnego wykrycia i skutecznego leczenia.
"Na ogół podczas akcji, w której badamy 70-75 osób, to mniej więcej 10 % z nich jest kierowanych do leczenia operacyjnego. U 1-2 z tych osób jest to podejrzenie czerniaka" - podsumowuje dr Tomasz Mierzwa.
Dlatego regularne badania oraz świadome unikanie czynników ryzyka mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry.
