Naukowcy z Centrum Onkologii w Bydgoszczy zorganizowali spotkanie i warsztaty Sekcji Radiochirurgii Stereotaktycznej Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej oraz Multidyscyplinarnej Sekcji Terapii Nowotworów Kręgosłupa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Kręgosłupa. Wydarzenie zgromadziło ekspertów z całej Polski, by omówić współczesne wyzwania oraz przełomowe metody leczenia przerzutów do kręgosłupa. W Komitecie Naukowym znaleźli się m.in. dr hab. Maciej Harat, prof. PBS, koordynator Zakładu Nauroonkologii i Radiochirurgii oraz Oddziału Klinicznego Radioterapii w Centrum Onkologii w Bydgoszczy, dr n. med. Lech Grzelak, neurochirurg, oraz prof. dr hab. Jacek Fijuth, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej.
Przerzuty do kręgosłupa – narastający problem onkologii
Przerzuty do kręgosłupa stanowią jedno z najczęstszych miejsc przerzutów nowotworowych, obok przerzutów do mózgu. Jak podkreślił prof. Maciej Harat:
„Wraz z postępem w leczeniu systemowym pacjenci żyją coraz dłużej, dlatego kluczowe staje się skuteczne leczenie przerzutów. Nie jest to już tylko leczenie paliatywne, lecz realna szansa na wydłużenie życia”.
Najczęstsze nowotwory powodujące przerzuty do kręgosłupa to rak prostaty, rak płuca oraz piersi. W Polsce rocznie diagnozuje się ok. 60 tys. przypadków przerzutów do kręgosłupa, co czyni z nich poważne wyzwanie dla onkologii.
Nowoczesne metody leczenia
Obecnie stosuje się kilka metod leczenia przerzutów do kręgosłupa. Leczenie systemowe, choć kluczowe dla kontroli nowotworu, ma ograniczoną skuteczność w leczeniu miejscowym. Natomiast radioterapia stereotaktyczna pozwala na precyzyjne niszczenie przerzutów, chroniąc zdrowe tkanki. Jak zaznaczył prof. Harat:
„Radioterapia stereotaktyczna w leczeniu przerzutów do kręgosłupa jest podstawową metodą leczenia, zastąpiła radioterapię paliatywną. W Centrum Onkologii w Bydgoszczy jest standardem, bo jest bardzo skuteczna. W porównaniu do radioterapii paliatywnej, radioterapia stereotaktyczna podwaja czas przeżycia pacjentów z przerzutami ograniczonymi do pięciu zmian”.
W przypadkach, gdy guz jest zbyt duży lub powoduje ucisk na rdzeń kręgowy, konieczna jest interwencja chirurgiczna.
„Dzisiaj pojawia się kolejne wyzwanie” - podkreśla prof. Maciej Harat. „Jak ułożyć leczenie, żeby było jak najmniej inwazyjne dla pacjenta, żeby nie odroczyć leczenia systemowego. Żeby w tych sytuacjach kiedy guz jest duży i uciska na rdzeń kręgowy, nie doprowadzić do porażenia chorego, braku możliwości dalszego skutecznego leczenia, czy to immunoterapią czy nowoczesnymi lekami celowanymi w onkologii. Jest to zdecydowanie problem interdyscyplinarny. Od lat stosowaliśmy u wybranych chorych zabiegi operacyjne, ale te zabiegi operacyjne - trudne, krwawe- nie są wolne od powikłań. Teraz mając możliwości leczenia małoinwazyjnego, takiego jak radiochirurgia, możemy skupić się na tym, że chirurg usuwa tę część nowotworu, która uciska rdzeń kręgowy, żeby dać szybką ulgę pacjentowi, ale resztę poddajemy radiochirurgii. Bardzo ważne jest spojrzenie szerokie, interdyscyplinarne, jak zgrać poszczególne rodzaje terapii z zabiegiem operacyjnym i radiochirurgią.
Postęp technologiczny i diagnostyczny
Radioterapia stereotaktyczna to wirtualna chirurgia – precyzyjne niszczenie ognisk nowotworowych bez cięcia chirurgicznego. Jak zauważył prof. Jacek Fijuth:
„Jej skuteczność wynika z trzech czynników: postępu technologicznego, diagnostyki obrazowej oraz zaawansowanych algorytmów planowania leczenia. Dzięki temu możemy dostarczyć wysoką dawkę promieniowania w sposób ultraprecyzyjny, co minimalizuje skutki uboczne. Postęp w zakresie radiodiagnostyki, medycyny nuklearnej, technologii medycznej, inżynierii i informatyki jest podstawą sukcesu radioterapii.”
Interdyscyplinarność kluczem do sukcesu
Podczas spotkania w Bydgoszczy wielokrotnie podkreślano znaczenie współpracy między specjalistami. Neurochirurg, dr Lech Grzelak zwrócił uwagę:
„Optymalne leczenie przerzutów do kręgosłupa wymaga zaangażowania wielu ekspertów, w tym onkologów, neurochirurgów, radioterapeutów oraz fizjoterapeutów”.
Centrum Onkologii w Bydgoszczy wdrożyło model, który opiera się na ścisłej współpracy między tymi specjalistami, co znacznie poprawia jakość i skuteczność leczenia.
Wielu lekarzy z innych ośrodków wyraziło zainteresowanie tym modelem, podkreślając potrzebę standaryzacji i ujednolicenia procedur w całym kraju. Spotkanie w Bydgoszczy miało na celu wymianę doświadczeń i propagowanie najlepszych praktyk, co w przyszłości może przyczynić się do podniesienia standardów leczenia w całej Polsce.
Podsumowanie
Przerzuty do kręgosłupa to jedno z największych wyzwań w onkologii, ale dzięki postępowi technologicznemu oraz lepszemu skoordynowaniu opieki możliwe jest skuteczne ich leczenie. Radioterapia stereotaktyczna, nowoczesne leczenie systemowe oraz ścisła współpraca specjalistów pozwalają pacjentom żyć dłużej i z lepszą jakością życia. Spotkanie w Bydgoszczy było istotnym krokiem w kierunku standaryzacji leczenia przerzutów do kręgosłupa w Polsce, a jego wnioski mają szansę wpłynąć na poprawę opieki nad pacjentami w całym kraju.
