Centrum Onkologii w Bydgoszczy jednym z trzech ośrodków w regionie, który przeprowadza nowoczesną diagnostykę raka szyjki macicy: test HPV HR i cytologię na podłożu płynnym LBC
Zakład Patologii Nowotworów i Patomorfologii działający przy Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy rozpoczął realizację nowej, kompleksowej ścieżki diagnostycznej w ramach rozszerzonego programu profilaktyki raka szyjki macicy. W skład tej nowoczesnej procedury wchodzą dwa kluczowe badania: test HPV HR oraz cytologia na podłożu płynnym (LBC – Liquid-Based Cytology). Nasz Zakład ocenia materiał pobrany od pacjentek nie tylko w naszej placówce, ale we wszystkich placówkach medycznych w regionie, które mają podpisaną z NFZ umowę na realizację programu profilaktyki raka szyjki macicy.
To ważny krok nie tylko dla samego Centrum, ale i dla całego województwa kujawsko-pomorskiego. Bydgoskie Centrum Onkologii jest bowiem jednym z zaledwie trzech zakontraktowanych ośrodków w regionie, które nie tylko analizują materiał, ale kompleksowo wykonują całość badania – od oznaczenia wirusa po ocenę cytologiczną.
Nowa filozofia profilaktyki: skuteczniej, dokładniej, szybciej
Zmiana modelu badań przesiewowych nie jest przypadkowa. Wcześniejsze podejście opierało się na klasycznej cytologii konwencjonalnej, wykonywanej u wszystkich kobiet w określonych przedziałach wiekowych. Obecnie program koncentruje się najpierw na wykryciu wirusa HPV – najważniejszego czynnika ryzyka – a następnie, tylko w razie potrzeby, na cytologicznej ocenie pobranego materiału.
„W około 95% przypadków raka szyjki macicy przyczyną jest zakażenie onkogennym typem wirusa HPV. Identyfikacja kobiet zakażonych tym wirusem pozwala na objęcie ich dokładniejszym nadzorem i wdrożenie działań profilaktycznych, które mogą zapobiec rozwojowi nowotworu” – wyjaśnia prof. Łukasz Szylberg, koordynator Zakładu Patologii Nowotworów i Patomorfologii.
W praktyce oznacza to, że kobieta zgłasza się do ginekologa mającego umowę z NFZ, a ten pobiera próbkę w formie cytologii płynnej. Materiał trafia do Centrum Onkologii, gdzie rozpoczyna się analiza.
Jak wygląda badanie krok po kroku?
Kobieta zgłasza się do poradni ginekologiczno‑położniczej posiadającej kontrakt z NFZ, gdzie podczas jednej wizyty pobierany jest wymaz z szyjki macicy na podłoże płynne (LBC). W pierwszej kolejności wykonuje się molekularny test HPV HR – w celu wykrycia DNA wysokoonkogennych typów wirusa HPV. Jeśli wynik testu okaże się dodatni, z tej samej próbki automatycznie przeprowadzana jest ocena cytologiczna (LBC), bez konieczności ponownego pobierania materiału.
„Warto dodać, że jako wykonawca badań udostępniamy placówkom zlecającym nam wykonanie oznaczeń, podłoże płynne, do którego ginekolodzy lub położne umieszczą pobrany od pacjentki materiał biologiczny”- zachęca prof. Łukasz Szylberg. „Dla kobiet z kolei ważną informacją może być fakt, że nasz Zakład zakupił nieco droższe testy, dzięki czemu oznaczamy nie tylko dwa najbardziej onkogenne typy HPV 16 i 18 (czego wymaga Ministerstwo Zdrowia), ale minimum 14 genotypów wirusa. Dzięki temu pacjentka ma bardziej szczegółową i wiarygodną informację, czy i jakim typem HPV jest zakażona.”
„To istotne, ponieważ choć typy HPV 16 i 18 odpowiadają za około 70 % przypadków raka szyjki macicy, obserwujemy coraz częstsze wykrycia innych wysokoonkogennych genotypów – takich jak: HPV 31, 52, 58 – które również mogą prowadzić do nowotworu. Wcześniej stanowiły one niewielki odsetek, obecnie w naszych badaniach pojawiają się znacznie częściej” – dodaje dr Justyna Durślewicz, koordynator Zespołu Laboratoryjnego w Zakładzie Patologii Nowotworów i Patomorfologii. "Dlatego podjęliśmy decyzję o zakupie testów o szerszym zakresie – pozwalających oznaczać co najmniej 14 genotypów wysokiego ryzyka. Różnica w koszcie jest niewielka i mieści się w ramach naszego kontraktu z NFZ, natomiast znacząco podnosi jakość i wiarygodność badania.”
Dlaczego cytologia na podłożu płynnym?
Nowoczesna cytologia LBC to duży postęp w stosunku do cytologii klasycznej. Próbka jest automatycznie oczyszczana z krwi, śluzu i zanieczyszczeń, a komórki rozprowadzane są równomiernie na szkiełku. Efekt? Jedna cienka warstwa, brak artefaktów, wyższa jakość obrazu i dokładniejsza ocena.
„LBC daje nam możliwość wykonania nie tylko oceny cytologicznej, ale też testu HPV z tego samego pobrania. To ogromna zaleta – pacjentka nie musi wracać na kolejną wizytę. Wszystko jest robione jednoczasowo” – podkreśla dr Magdalena Kowalkowska, zastępca koordynatora Oddziału Ginekologii Onkologicznej w Centrum Onkologii w Bydgoszczy. „Genotypowanie oraz wykonywanie cytologii na podłożu płynnym jest badaniem dużo bardziej dokładniejszym niż standardowa, konwencjonalna cytologia. Pokazują to wszystkie badania naukowe. Jest to obecnie preferowana metoda oceny materiału pobranego z szyjki, ponieważ umożliwia lepsze rozpoznawanie zmian nieprawidłowych i uwidacznia nawet małe, pojedyncze, nieprawidłowe komórki. Dzięki temu możemy pogłębiać naszą diagnostykę, potwierdzać bądź wykluczać patologię szyjki macicy".
Próbkę można przechowywać do 30 dni, co umożliwia powrót do materiału w razie potrzeby lub wykonanie dodatkowych badań.
„W Centrum Onkologii w Bydgoszczy od 3 lat już pobieramy w naszej poradni ginekologii onkologicznej i w zakładzie profilaktyki, cytologię na podłożu płynnym. Praktycznie odeszliśmy już zupełnie od cytologii konwencjonalnej. Teraz standardem będą też testy HPV HR” – podsumowuje dr Magdalena Kowalkowska.
Wydajność, technologia, zespół
Centrum Onkologii w Bydgoszczy dysponuje nowoczesną linią diagnostyczną, umożliwiającą analizę dużej liczby próbek w krótkim czasie. Zakład Patologii Nowotworów i Patomorfologii ma odpowiednie zasoby organizacyjne i techniczne, które pozwalają na sprawne i efektywne przeprowadzenie badań w ramach obowiązującego kontraktu z NFZ.
„Już wcześniej wykonywaliśmy testy HPV zarówno na potrzeby naszej placówki, jak i komercyjnie. Teraz, dzięki dofinansowaniu, możemy zaoferować badania wysokiej jakości w ramach publicznego programu. Zdecydowaliśmy się też na droższe, ale dokładniejsze testy, bo dla nas liczy się jakość” – mówi prof. Szylberg.
Zespół Zakładu Patologii Nowotworów i Patomorfologii tworzą doświadczeni patomorfolodzy, cytomorfolodzy, diagności laboratoryjni oraz biolodzy molekularni. Procedury diagnostyczne w zakresie testów HPV
i cytologii na podłożu płynnym (LBC) realizowane są zgodnie z najwyższymi standardami jakościowymi, w oparciu o obowiązujące wytyczne krajowe i międzynarodowe. Zakład regularnie uczestniczy w programach zewnętrznej oceny jakości, co potwierdza wysoką wiarygodność i powtarzalność wyników.
Dla kogo badania?
Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy skierowany jest do kobiet w wieku 25–64 lat. W przypadku ujemnego wyniku testu HPV, kolejne badanie może zostać wykonane dopiero za 5 lat. Jeśli wynik jest dodatni, cytologia pozwala na szybką ocenę zmian i wdrożenie dalszych działań.
„Chcemy, by kobiety były świadome, że to badanie jest dostępne, bezpieczne i finansowane przez NFZ. Jedyne, co trzeba zrobić, to pójść do ginekologa z odpowiednim kontraktem. Resztą zajmiemy się my”
– apeluje dr Kowalkowska. „I pamiętajmy, nawet gdy nie jesteśmy zakażone wirusem HPV, to i tak standardem powinna być wizyta przynajmniej raz w roku u ginekologa, wykonanie USG dopochwowego, które oceni ryzyko innych zagrożeń nie tylko raka szyjki macicy”.
Wciąż zbyt mało kobiet korzysta z badań
Pomimo nowoczesnych rozwiązań, największym wyzwaniem pozostaje niski udział kobiet w badaniach profilaktycznych. Tylko około 20–30% uprawnionych pacjentek zgłasza się na badania przesiewowe. Eksperci podkreślają, że profilaktyka to najskuteczniejsza broń w walce z rakiem szyjki macicy.
„Największy problem? Kobiety po prostu nie przychodzą. A my mamy sprzęt, wiedzę i finansowanie. Jedyne, czego potrzeba, to ich obecność” – mówi prof. Łukasz Szylberg z nieukrywaną troską.
Gdzie wykonać badanie?
Punkty pobrań mieszczą się w wybranych placówkach POZ oraz w gabinetach ginekologicznych z umową NFZ. Zakład Patologii Nowotworów i Patomorfologii Centrum Onkologii w Bydgoszczy zgodnie
z kontraktem z NFZ może wykonywać oznaczenia dla wszystkich placówek ochrony zdrowia z województwa kujawsko-pomorskiego.
Wnioski?
Nowoczesna profilaktyka to nie tylko lepsze narzędzia, ale i zmiana podejścia – celowane badanie, lepsza jakość, szybsze wyniki i bardziej trafna diagnoza. Bydgoskie Centrum Onkologii jest gotowe – teraz pora
na pacjentki.
„Cały czas w naszym kraju rak szyjki macicy, jest częstym nowotworem u kobiet, w przeciwieństwie do innych krajów rozwiniętych. Cały czas pod tym względem jesteśmy daleko w tyle. Zachęcam Was Dziewczyny - badanie profilaktyczne raka szyjki macicy ratuje życie. Pozwala wykryć wirusa HPV i rozpoznać zmiany, których dokonał w komórkach szyjki macicy już na bardzo wczesnym etapie. A w początkowych stadiach ten nowotwór jest wyleczalny w 99 procentach” - apeluje dr Magdalena Kowalkowska.
I to jest najlepsza rekomendacja! Korzystając regularnie z badań profilaktycznych można uniknąć śmiertelnej choroby.
Autor: Małgorzata Rogatty
