FTRD i ESD – nowa jakość leczenia nowotworów przewodu pokarmowego
Zakład Endoskopii Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy, kierowany przez dr. n. med. Zbigniewa Kulę, wdraża nowoczesne metody endoskopowe, które znacząco rozszerzają możliwości leczenia pacjentów z wczesnymi nowotworami przewodu pokarmowego.
2 grudnia w zakładzie wykonano dwa nowatorskie zabiegi endoskopowe usunięcia zmian nowotworowych przewodu pokarmowego. Pierwszy z nich - FTRD – pełnościenna resekcja jelita (Full Thickness Resection Device) - nie był dotychczas rutynowo wykonywany w naszym regionie. Drugi - ESD – endoskopowa dyssekcja podśluzówkowa - przeprowadzany jest na niewielką skalę w Toruniu.
Procedury przeprowadził dr Marcin Soboń, wspierany przez wysoko wykwalifikowany zespół pielęgniarek endoskopowych: mgr Annę Bednarek-Śmigielską oraz mgr Justynę Gabrielską. Nad całością czuwał ekspert i szkoleniowiec – dr n. med. Jacek Drzewiecki, jeden z najbardziej doświadczonych operatorów ESD i FTRD w Polsce. Oba zabiegi zakończyły się pełnym sukcesem, a pacjenci czują się dobrze i pozostają
w nadzorze endoskopowym.
Nowe techniki – nowy standard leczenia
1. FTRD – pełnościenna resekcja jelita (Full Thickness Resection Device).
To metoda pozwalająca usunąć zmianę nowotworową wraz z całą grubością ściany jelita bez konieczności operacji chirurgicznej.
Jak wyjaśnia dr Marcin Soboń:
„Zmiana, która jest kwalifikowana do takiego zabiegu – do dwóch centymetrów – umożliwia nam przy użyciu specjalnego narzędzia pełnościenną resekcję, czyli na całej grubości tniemy ścianę jelita, jednocześnie zabezpieczając ją specjalnym klipsem.”
Podczas zabiegu najpierw ściana jelita jest zamykana klipsem, a dopiero później lekarz odcina zmianę – gwarantując bezpieczeństwo i ciągłość przewodu pokarmowego.
Kiedy stosujemy FTRD?
- wczesne raki jelita grubego (T1),
- gruczolaki nieunoszące się, trudne technicznie,
- zmiany wymagające ponownej resekcji w bliźnie,
- zmiany w odbytnicy,
- wznowy nowotworu.
Do tej pory pacjenci z takimi zmianami byli w większości kierowani na operację chirurgiczną obejmującą resekcję fragmentu jelita. Nowa metoda pozwala tego uniknąć.
„U nas, jak wszystko się uda, dwa dni obserwacji, pacjent idzie do domu bez żadnego cięcia brzucha” – podkreśla dr Soboń.
2. ESD – endoskopowa dyssekcja podśluzówkowa
To zaawansowana technika stosowana w usuwaniu wczesnych nowotworów żołądka oraz dużych, płaskich polipów przewodu pokarmowego.
Specjalny nóż endoskopowy pozwala na precyzyjne wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowej tkanki, w warstwie podśluzowej.
„Pod kontrolą wzroku usuwamy zmianę w jednym kawałku, tak by resekcja była całkowita, radykalna. Dochodzimy aż do warstwy mięśniowej, którą zachowujemy” – tłumaczy dr Soboń.
Zastosowanie ESD:
- wczesne nowotwory żołądka, przełyku i jelita grubego,
- duże polipy przewodu pokarmowego, szczególnie w jelicie grubym i odbytnicy,
- zmiany płaskie, które nie mogą być usunięte metodą EMR.
Dr Soboń wyjaśnia:
„Możemy dokładnie kontrolować marginesy resekcji, usuwając zmianę pod kontrolą wzroku, aż do warstwy mięśniowej, którą pozostawiamy nienaruszoną.”
Głos eksperta – dr Jacek Drzewiecki o zabiegach w Bydgoszczy
„Centrum Onkologii w Bydgoszczy to wiodący ośrodek w kraju. Przeprowadzone zabiegi – pełnościenna resekcja oraz ESD – wykonane zostały na wysokim poziomie. Pacjenci odnieśli ogromną korzyść, ponieważ zastosowaliśmy metody leczenia oszczędzającego narząd.”
„U pierwszego pacjenta mogliśmy uniknąć klasycznej operacji jelita. U drugiego – usunęliśmy wczesnego raka odbytnicy w technice endoskopowej, mimo bliskości zwieraczy. To ogromna przewaga nad chirurgią tradycyjną.”
Ekspert podkreśla także potencjał naszego ośrodka:
„Dr Soboń i cały zespół mają ogromny potencjał. Jeśli w szpitalu te procedury będą wykonywane regularnie, to uzupełnicie portfolio leczenia o techniki, które są standardem na świecie.”
Komu można zaproponować leczenie FTRD i ESD?
Do takich zabiegów kwalifikują się pacjenci:
- z wczesnymi rakami przewodu pokarmowego,
- z dużymi polipami niemożliwymi do usunięcia klasycznie,
- z nawrotami zmian po wcześniejszych polipektomiach,
- obciążeni internistycznie (kardiologicznie, pulmonologicznie), dla których operacja byłaby ryzykowna.
Dr Drzewiecki zauważa:
„To metody z zakresu tzw. chirurgii oszczędzającej narząd (organ preserving). Usuwamy tylko fragment ściany przewodu pokarmowego, zachowując prawidłową funkcję narządu.”
Korzyści dla pacjentów, lekarzy i szpitala
Dla pacjenta:
- brak cięcia chirurgicznego,
- mniejsze ryzyko powikłań,
- krótszy pobyt w szpitalu (1–2 dni),
- szybka rekonwalescencja,
- możliwość całkowitego wyleczenia wczesnego raka.
Dla lekarza:
- możliwość precyzyjnego usunięcia zmian „en bloc” z pełną oceną histopatologiczną,
- zmniejszenie potrzeby kierowania pacjentów na chirurgię,
- dostęp do nowoczesnych technik zgodnych ze światowymi wytycznymi (ESGE, NCCN).
Dla szpitala:
- odciążenie bloków operacyjnych,
- możliwość rozwoju jako ośrodka referencyjnego leczenia endoskopowego,
- tańsze, krótsze, bardziej efektywne procedury.
Szkolenie – klucz do bezpieczeństwa
Zabiegi przeprowadzono w ramach certyfikowanego szkolenia prowadzonego przez dr. Drzewieckiego.
„Techniki FTRD i ESD wymagają długiej nauki. Aby osiągnąć biegłość, potrzeba nawet 60–80 zabiegów wykonanych pod nadzorem. Najpierw szkolenie teoretyczne, potem modele zwierzęce, obserwacja eksperta
i dopiero praca z pacjentem” – podkreśla dr Drzewiecki.
Ważne jest działanie całego zespołu:
„To nie tylko endoskopista – konieczny jest anestezjolog, pielęgniarki endoskopowe, patomorfolodzy i chirurdzy. Nowoczesne leczenie wymaga współpracy interdyscyplinarnej.”
Kiedy zabiegi będą wykonywane rutynowo?
Technika FTRD będzie stosowana w Centrum Onkologii regularnie już od przyszłego roku. Technika ESD jest bardziej wymagająca, ale proces wdrażania trwa.
„ESD już wykonujemy. To trudniejsza procedura, ale pierwsze rutynowe zabiegi w dolnym odcinku przewodu pokarmowego planujemy wykonywać regularnie w przyszłym roku” – mówi dr Soboń.
Na początku będą to zabiegi w odbytnicy i esicy. W przyszłości – również w żołądku.
Kierunki rozwoju Zakładu Endoskopii
Dr Kula i dr Soboń wskazują, że priorytetem jest rozwój endoskopii terapeutycznej oraz wczesne wykrywanie nowotworów:
„Na Zachodzie nawet 30–40% wczesnych raków leczy się endoskopowo. Aby dojść do tego poziomu, musimy rozwijać diagnostykę i zaawansowane techniki resekcyjne” – podkreśla dr Zbigniew Kula.
Planowane są:
- dalsze wdrażanie ESD w całym przewodzie pokarmowym,
- rozwój pełnościennych resekcji w trudnych lokalizacjach,
- rozbudowa zaplecza diagnostycznego,
- szkolenia wewnętrzne i międzynarodowe.
Gratulujemy całemu zespołowi profesjonalizmu, zaangażowania oraz odwagi w wdrażaniu najnowszych technik endoskopowych. Dzięki ich pracy pacjenci Centrum Onkologii w Bydgoszczy mogą korzystać z metod stosowanych w najlepszych ośrodkach na świecie.
Autor: Małgorzata Rogatty
