Nowe badania w programie profilaktyki raka szyjki macicy
Decyzją Minister Zdrowia Izabeli Leszczyny program profilaktyki raka szyjki macicy został poszerzony o dwa nowoczesne badania:
- Test HPV HR – wykrywający onkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV 16 i 18, odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy.
- Cytologia na podłożu płynnym (LBC) – dokładniejsza metoda oceny komórek szyjki macicy, pozwalająca na lepszą diagnostykę.
Badaniami zostaną objęte kobiety w wieku 25-64 lat. Nowe procedury pozwolą skuteczniej wykrywać zmiany nowotworowe już na wczesnym etapie, co zwiększy skuteczność profilaktyki i leczenia.
Nowa filozofia badań profilaktycznych
Wprowadzenie testu HPV HR jako podstawowego badania przesiewowego to kluczowa zmiana w strategii profilaktyki. Jak podkreśla dr Tomasz Mierzwa – koordynator Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia
w Centrum Onkologii w Bydgoszczy, to milowy krok inspirowany modelami skandynawskimi i australijskimi:
„Teraz zawężamy grupę ryzyka – cytologię wykonujemy tylko u pacjentek, u których wykryto wirusa HPV 16 lub 18. Dzięki temu skuteczniej wyłapujemy kobiety zagrożone rakiem i kierujemy je na dalszą diagnostykę.”
Dzięki tej metodzie, jeśli wynik testu HPV HR jest ujemny, kolejne badanie będzie konieczne dopiero po 5 latach, a nie po 3 latach, jak w dotychczasowym programie. W przypadku dodatniego wyniku, automatycznie wykonywana będzie cytologia LBC, co pozwala na szybką reakcję diagnostyczną.
Jak dodaje dr Piotr Siwek, ginekolog z Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia:
„To podejście sprawia, że możemy skuteczniej zarządzać systemem badań przesiewowych, redukując liczbę niepotrzebnych cytologii i koncentrując się na pacjentkach, które naprawdę tego potrzebują.”
Jak wygląda badanie?
Wymaz pobierany jest na podłoże płynne, umożliwiające przeprowadzenie zarówno testu HPV HR, jak i cytologii LBC z jednej próbki. Proces wygląda następująco:
- Wykonywany jest test HPV HR.
- Jeśli wykryje się wirusa HPV 16 lub 18, z tej samej próbki – bez konieczności ponownej wizyty – wykonywana jest cytologia LBC.
- Jeśli cytologia wykaże zmiany, pacjentka zostaje skierowana na pogłębioną diagnostykę.
Jak podkreśla dr Siwek, nowoczesna cytologia na podłożu płynnym zapewnia lepszą jakość i precyzję badań:
„Dzięki temu ocena materiału jest dokładniejsza. W płynnej cytologii komórki nie nakładają się na siebie, co poprawia jakość obrazu mikroskopowego i zwiększa czułość badania.”
Dodatkowo, jak zauważa dr Mierzwa, nowa metoda pozwala na eliminację błędów związanych z nieprawidłowym pobraniem próbki:
„Dzięki cytologii LBC mamy możliwość przeprowadzenia dodatkowych analiz z tej samej próbki, co oznacza mniejsze ryzyko konieczności powtarzania badań.”
Kiedy wejdą w życie zmiany?
Minister Zdrowia Izabela Leszczyna podpisała rozporządzenie 7 marca 2025 r., a wejdzie ono w życie po 14 dniach od publikacji. Jednak badania zaczną być realizowane z pewnym opóźnieniem, ponieważ konieczne jest jeszcze m.in. rozpisanie konkursów na realizację badań.
„Teraz oczekujemy na ruch prezesa NFZ, który musi wydać stosowne zarządzenia i rozpisać konkursy dla placówek” – mówi dr Mierzwa.
Centrum Onkologii w Bydgoszczy gotowe na zmiany
Centrum Onkologii w Bydgoszczy jest w pełni przygotowane do realizacji nowych badań profilaktycznych. Jak zaznacza dr Siwek:
„Mamy niezbędny sprzęt i wykwalifikowaną kadrę. Możemy oznaczać wirusa HPV oraz wykonywać cytologię na podłożu płynnym, a także pogłębioną diagnostykę, w tym kolposkopię.”
„Najważniejsze teraz jest uświadomienie kobietom, jak ważne są te badania. Im więcej pacjentek z nich skorzysta, tym większa będzie skuteczność profilaktyki” – dodaje dr Mierzwa.
Profilaktyka w mediach
Tematyka profilaktyki raka szyjki macicy, a także zmiany w programie profilaktycznym, były szeroko omawiane w programie "Na zdrowie" emitowanym w TVP3 Bydgoszcz. Eksperci, w tym dr Mierzwa i dr Siwek, podkreślali znaczenie nowych badań oraz szczepień przeciwko HPV w walce z rakiem szyjki macicy.
Szczepienia HPV – dodatkowa ochrona
Wirus HPV jest odpowiedzialny nie tylko za raka szyjki macicy, ale również za inne nowotwory. Dlatego od września 2024 r. Ministerstwo Zdrowia realizuje program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV dla dziewcząt i chłopców w wieku 9-14 lat.
Tylko do marca 2025 roku wykonano już ponad 245 000 szczepień, co jest ważnym krokiem w eliminacji raka szyjki macicy w Polsce.
Jak zauważa dr Mierzwa:
„Szczepienia przeciwko HPV w połączeniu z nowoczesnymi badaniami przesiewowymi dają realną szansę na zmniejszenie liczby przypadków raka szyjki macicy niemal do zera.”
Podsumowanie
Rak szyjki macicy to nowotwór, który można skutecznie wykrywać i leczyć, pod warunkiem regularnych badań profilaktycznych. Wprowadzenie testu HPV HR oraz cytologii na podłożu płynnym do programu przesiewowego to istotna zmiana,
która zwiększy skuteczność wykrywania choroby.
