1 sierpnia to Światowy Dzień Raka Płuca – nowotworu, który wciąż pozostaje najczęstszą przyczyną zgonów onkologicznych w Polsce. Co roku diagnozę „rak płuca” słyszy około 20 tysięcy osób, a niemal tyle samo umiera. To właśnie dlatego tak ogromne znaczenie ma świadomość zdrowotna, profilaktyka i dostęp do nowoczesnego leczenia.
Rak płuca – cichy przeciwnik
Rak płuca przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Gdy pojawiają się symptomy, takie jak uporczywy kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej czy krwioplucie, choroba jest zwykle w stadium zaawansowanym.
„Z 20 tysięcy chorych jedynie około 4 tysiące kwalifikujemy do radykalnej operacji. To wciąż za mało” – mówi dr Maciej Dancewicz, koordynator Oddziału Klinicznego Chirurgii Klatki Piersiowej i Nowotworów.
Profilaktyka i badania przesiewowe
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania jest rzucenie palenia. Kluczowe znaczenie mają również badania profilaktyczne, choćby niskodawkowa tomografia komputerowa (NDTK), pozwalająca wykryć nowotwór we wczesnym stadium.
„W latach 2021–2023 dzięki takiemu badaniu przesiewowemu przebadaliśmy 4 tysiące osób. U ponad 30 z nich wykryliśmy raka płuca we wczesnym stadium – to pacjenci, których mogliśmy leczyć operacyjnie”
– podkreśla dr Dancewicz. ”Obecnie takiego programu nie realizujemy. Są one prowadzone pilotażowo w wybranych placówkach w Polsce. Czekamy na rozszerzenie takiej możliwości na poziomie krajowym”
– dodaje dr Maciej Dancewicz.
Nowoczesne leczenie – „renesans w terapii raka płuca”
„Leczenie raka płuca przeżywa renesans. To już nie jest to, co było 10–15 lat temu. Dziś dysponujemy szeregiem nowoczesnych programów terapeutycznych, które dają nadzieję pacjentom nawet z rozsianą chorobą nowotworową. Jeszcze niedawno tacy chorzy umierali w ciągu roku, teraz dzięki m.in. immunoterapii i leczeniu celowanemu mogą przeżywać wiele lat” – podkreśla prof. Janusz Kowalewski, dyrektor Centrum Onkologii w Bydgoszczy.
Nowoczesne leczenie opiera się dziś m.in.na:
✅ zabiegach chirurgicznych, w tym operacjach robotycznych i małoinwazyjnych,
✅ immunoterapii i leczeniu celowanym,
✅ precyzyjnej radioterapii (Linac MR),
✅ indywidualnym doborze terapii na podstawie badań genetycznych guza.
Lung Cancer Unit – kompleksowa opieka
Postęp jest możliwy również dzięki tworzeniu w Polsce sieci wyspecjalizowanych ośrodków Lung Cancer Unit, które zapewniają kompleksową diagnostykę i leczenie zgodne z najnowszymi standardami
– podkreśla prof. Janusz Kowalewski oraz eksperci z Polskiej Grupy Raka Płuca.
Centrum Onkologii w Bydgoszczy, jako pierwszy ośrodek w Polsce, 3 lata temu uzyskało certyfikat Lung Cancer Center (LCC) i niedawno pozytywnie przeszło recertyfikację.
Leczenie jest tu dobierane indywidualnie podczas konsylium interdyscyplinarnego, w którym uczestniczą torakochirurdzy, onkolodzy kliniczni, radioterapeuci, diagności oraz psychoonkolodzy.
„To, co gdzie indziej bywa fikcją, u nas działa naprawdę. Pacjent siedzi przy stole razem z nami, słucha dyskusji specjalistów i ma możliwość zadania pytań. Wspólnie wybieramy najlepszą ścieżkę leczenia”
– wyjaśnia dr Dancewicz.
„Komisja podkreśliła, że w Europie rzadko spotyka się ośrodki, takie jak bydgoski, które w tak dynamiczny sposób rozwijają się po certyfikacji. W LCC w Centrum Onkologii,w ostatnich latach wprowadziliśmy nowe terapie, akcelerator Linac MR, umożliwiający radioterapię stereotaktyczną oraz techniki robotyczne w leczeniu raka płuca – dodaje prof. Kowalewski.
Innowacyjne badania i szczepionka na raka płuca
W Polsce trwa badanie kliniczne nad skutecznością pierwszej szczepionki mRNA na niedrobnokomórkowego raka płuca prowadzone przez Narodowy Instytut Onkologii – PIB w Warszawie. Centrum Onkologii
w Bydgoszczy jest jednym z ośrodków, który rekrutuje pacjentów.
„Szczepionka w raku płuca ma trochę inny charakter niż szczepionki przeciw innym chorobom. Tutaj pacjent jest już chory, ma zdiagnozowanego raka płuc, ale na wczesnym etapie i taki pacjent jest radykalnie zoperowany” – wyjaśnia prof. Janusz Kowalewski. „Wiadomo, ponad wszelką wątpliwość, że mimo radykalnej operacji, u pewnego odsetka pacjentów dochodzi do nawrotu choroby. Szczepionka przeciw rakowi płuca jest stosowana u tych osób, żeby temu nawrotowi zapobiec. Po operacji guza nowotworowego jego wycinek jest wysyłany do ośrodka w Stanach Zjednoczonych. Tam genotyp guza jest szczegółowo rozpracowywany i wytwarzana jest szczepionka przeciwko temu konkretnemu guzowi, dla tego konkretnego pacjenta. To nie jest uniwersalna szczepionka dla wszystkich chorych na raka płuca. Ta szczepionka jest choremu podawana i gdyby doszło do nawrotu choroby, to organizm sam będzie w stanie -we wczesnej fazie- tę chorobę zwalczyć”.
Rak płuca coraz częściej chorobą przewlekłą
„Rak płuca nie musi być wyrokiem. W odpowiednich ośrodkach, takich jak Lung Cancer Unit, pacjenci mają dostęp do szybkiej diagnostyki, nowoczesnych terapii i kompleksowej opieki. Dzięki temu coraz częściej możemy mówić o długim życiu z chorobą lub nawet o trwałym wyleczeniu” – podsumowuje prof. Janusz Kowalewski.
